📌 تعریف علمی

Tsunami یا «موج بندری» به مجموعه‌ای از امواج عظیم گفته می‌شود که در اثر displacement ناگهانی حجم زیادی از آب در اقیانوس یا دریا ایجاد می‌شوند. برخلاف normal waves که توسط باد شکل می‌گیرند، تسونامی حاصل seismic activity، volcanic eruption یا underwater landslide است.

⚙️ مکانیزم شکل‌گیری

اصلی‌ترین عامل ایجاد تسونامی، megathrust earthquake است؛ یعنی زلزله‌ای شدید در گسل‌های فرورانشی که باعث جابجایی عمودی بستر دریا می‌شود. این جابجایی، آب را از حالت تعادل خارج کرده و امواجی با سرعت تا 800 km/h تولید می‌کند.

🧭 ویژگی‌های موج تسونامی

• Wave train: موج‌های پشت سر هم با فاصلهٔ زمانی متغیر
• Wavelength: تا صدها کیلومتر
• Amplitude near shore: ارتفاع موج نزدیک ساحل تا ۳۰ متر
• Silent approach: موج اولیه ممکن است بدون هشدار وارد شود

🧠 تفاوت با tidal wave

اصطلاح tidal wave گاهی به اشتباه برای تسونامی استفاده می‌شود، اما از نظر علمی این پدیده هیچ ارتباطی با جزر و مد ندارد.

📍 نمونه‌های تاریخی

• 2004 Indian Ocean Tsunami: بیش از 230,000 کشته
• 2011 Japan Tsunami: تخریب نیروگاه Fukushima
• 2025 Kamchatka Event: زلزلهٔ 8.8 ریشتری و هشدار جهانی

🚨 اقدامات ایمنی و Evacuation Protocol

• ترک فوری مناطق ساحلی
• حرکت به سمت high ground
• دنبال کردن اطلاعیه‌های Tsunami Warning Center
• عدم بازگشت به ساحل تا اعلام پایان خطر